O modlitwie na klęczkach w niedziele i święta.

Nie wolno modlić się na klęcząco w niedziele i w okresie Paschy (wyjątek: przed wystawionym Najświętszym Sakramentem)

Jest to starożytna zasada zarządzona przez wielki Sobór Powszechny w Nicei w roku 325. Sobór postanowił, że należy zabronić modlitwy na klęcząco w niedziele, gdyż klęczenie oznacza uniżenie, zaś w niedziele świętuje się Zmartwychwstanie, w którym Chrystus podniósł ludzkość z jej uniżenia, wskrzesił ją do nowego życia. Kanony soborów można znaleźć w internecie.

Zasada ta została uchwalona dla całego Kościoła i nigdy nie została zniesiona. Na zachodzie w średniowieczu pojawiła się druga symbolika postawy klęczącej — adoracja niższego bytu wobec Boga — bytu absolutnego. Dlatego w obecności Najświętszego Sakramentu obecnego na ołtarzu klęczenie zostało dozwolone. Jeśli jednak popatrzmy szczegółowo na księgi liturgiczne tak sprzed reformy jak i obecne to zobaczymy że one te zasady dość ściśle stosują: np ilekroć w czasie liturgii miałaby byc śpiewana litania (co ma miejsce np w obrzędach święceń kapłańskich czy ślubów zakonnych) to zawsze jest tam dopisana klauzula, że w niedziele i w okresie wielkanocnym wszyscy stoją śpiewając litanię, w inne dni zaś klęczą. Podobnie w rubrykach Wigilii Paschalnej jest wzmianka że litanię śpiewa się na stojąco bo zaczął się okres wielkanocny.

W starych księgach też są takie świadectwa. Np. zasadą w starym brewiarzu jest klęczenie w pewnych momentach oficjum w wigilie. Ale w przypadku wigilii Wniebowstąpienia jest zaznaczone, że się nie klęczy — bo trwa okres wielkanocny.

Jest jeszcze jeden wyjątek od reguły i to w wielu obrządkach: klęczenie jako znak przyjęcia jakiejś łaski np spowiedź, przyjmowanie bierzmowania, święceń itp.

A zatem należy skonkludować to tak, że nie należy klęczeć w niedziele i w okresie wielkanocnym poza przypadkami gdy klęczenie jest ściśle zalecone w jakimś obrzędzie.

Pytanie z publiczności:
Czy przypadek, gdy ministranci klękają, bo po komunii ksiądz idzie z Najświętszym Sakramentem aby Go schować, jest usprawiedliwiony?

Odpowiedź:
Nie wiem o jakiej konkretnie sytuacji mówisz. Jeżeli chodzi Ci o to, że gdy kapłan wraca z Najświętszym Sakramentem do prezbiterium to ministranci klękają – ciężko byłoby to uznać za błąd. Choć z symbolicznego punktu widzenia wystarczyłoby wstać.

Pytanie z publiczności:
Po co wtedy klękać skoro jest się bezpośrednio po przyjęciu Pana Jezusa i jest on obecny w Tobie?

Odpowiedź:
Takie rozumowanie właśnie prowadzi do sprzeczności – niby jest we mnie i podniósł mnie ze zniszczenia, a jednak nadal miałbym klękać – z powodu tej sprzeczności usunięto klęczenie po przyjęciu Komunii z liturgii naszego obrządku – zauważmy, że choć Najświętszy Sakrament pozostaje na ołtarzu aż do momentu oczyszczenia naczyń (tzw. puryfikacji) to wierni mają w tym czasie siedzieć lub stać, a nie klęczeć. Ze względu na bardzo mocno zakorzeniony w umysłach wiernych obyczaj klęczenia w czasie prywatnej modlitwy po przyjęciu Komunii odpowiednia Kongregacja wydała notę zezwalającą na taką modlitwę (ale tylko jako wyraz prywatnej pobożności), niemniej z symbolicznego punktu widzenia jest to bez sensu i dlatego księgi liturgiczne czegoś takiego nie przewidują. Argument, że Pan Jezus nie tylko jest w nas ale też nadal jest w pozostałych postaciach rozumiem, ale nie ma on tu zastosowania – udział w Eucharystii właśnie na tym polega że spożywając Ciało Chrystusa sami się stajemy Nim w sposób mistyczny, więc po przyjęciu Komunii nie oddajemy już Najświętszemu Sakramentowi czci poprzez gest uniżenia (klęczenie), lecz jedynie przez gesty uwielbienia (przede wszystkim przyklęknięcie na jedno kolano). Ważna jest tutaj obserwacja, że gdyby pójść Twoim tokiem myślenia to ministranci i w ogóle wszyscy wierni powinni klęczeć od konsekracji św. Darów aż do samej puryfikacji, a tego się nie czyni.

Ergo istotę rzeczy można podsumować tak: od momentu przyjmowania Komunii „obcinamy” najbardziej wymowny sposób okazywania czci aby pokazać, że przyjęcie Komunii wprowadza pewną istotną zmianę w naszej „pozycji” względem Chrystusa – zanim ofiarował nam swoje Ciało na pokarm, byliśmy zniszczonym, grzesznym stworzeniem, gdy zaś spożyliśmy Święte Świętych zostaliśmy włączeni w zwycięstwo zmartwychwstania Chrystusa i przez to wywyższeni, niejako sam Chrystus podnosi nas z kolan (można to też zauważyć symbolicznie w tradycyjnym sposobie przyjmowania Komunii w naszym obrządku – wierny podchodzi do szafarza, klęka, otrzymuje Ciało Pańskie po czym natychmiast wstaje, bo właśnie Chrystus go uczynił współuczestnikiem swojego zmartwychwstania i zwycięstwa ❤ )

Źródło:Wypowiedź Jana Traczyka na grupie Pandy Szustaka 25.11.2017

Komentarz: Oprócz postawy pokutnej i adoracyjnej, klęczenie ma też trzecią formę, przyjęcia indywidualnej łaski, np. podczas osobistego szczególnego błogosławieństwa.
Ten temat jeszcze omówimy w innym miejscu.